Günümüzde ailelerin ve çocukların zamanlarının önemli bir bölümü televizyon karşısında geçmektedir. Günümüz evlerinde, mutfak da dahil olmak üzere neredeyse her odada bir televizyon bulunmaktadır. Günlük hayatımızda önemli bir yer sahibi olan televizyonlar kontrolsüz ve aşırı kullanıldığında ekran bağımlılığına neden olmaktadır.
Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) 2018 Yılında hazırladığı bir araştırmaya göre Türkiye’de televizyon kullanımı 2006 yılından beri periyodik bir şekilde düşüş göstermektedir. Yayınlanan verilere göre 2018 yılı itibari ile Türkiye’de günlük ortalama 3 saat 34 dakika televizyon izlenmektedir. Bu verilere bakarak söyleyebiliriz ki televizyon kullanımındaki sürenin düşmesi olumlu gözükse de hala bir yılımızın yaklaşık 55 gününü televizyon karşısında geçirmekteyiz. Kontrolsüz ve uzun süre televizyon karşısında kalmak sağlığımızı tehlikeye atmakta, televizyon bağımlılığına ise davetiye çıkarmaktadır.
Televizyon bağımlılığı, bir fiziksel bağımlılık olmamakla birlikte öforik (kişinin hoşnutluk duyduğu ve kendisini iyi hissettiği bir ruhsal durum) etkisi nedeniyle televizyon izlemenin kişinin yaşamında önemli bir yer tutmasını ifade eden bir rahatsızlıktır. İnternet, bilgisayar video oyunu ve uyuşturucu bağımlılığına benzer bir seyir gösterir. Ayrıca yapılan araştırmalarda, görülmektedir ki ebeveynlerin bilinçsiz ve kontrolsüz televizyon kullanımı sonucunda, özellikle çocukların ve okul öncesi yaştaki bebeklerin televizyon bağımlısı olduğu sıkça görülmektedir. Bu durum gelişim çağındaki çocukları birçok yönüyle olumsuz etkilemektedir. Bu sorunun önüne geçmek için bu tehdide karşı aileler tarafından önlemler alınmalıdır.
Televizyon Bağımlılığının Belirtileri
- Eve geldiğinizde ilk işiniz televizyonu açmak oluyorsa.
- Televizyon seyrederken araya giren birilerine sinirleniyorsanız.
- Televizyonun olmadığı veya kapalı olduğu bir ortamda rahatsız hissediyorsanız.
- Televizyonsuz bir hayatı düşünemiyorsanız.
- Pek çok programın kanalını ve başlama saatini ezbere biliyorsanız.
- Her zaman daha büyük ekranlı bir televizyon istiyorsanız.
- Yemeklerinizi sürekli televizyon karşısında yiyorsanız.
- Sosyal hayatınızda sürekli televizyon programlarından bahsediyorsanız.
- İzlediğiniz televizyon programını kaçırmamak için arkadaşlarınızla buluşmayı veya ailecek yapılacak işleri erteliyorsanız
Televizyon Bağımlılığın Yetişkinlere Zararları
- Dolaşım ve sindirim bozukluklarına yol açar.
- Gözlerin yorulmasına ve bozulmasına sebep olur.
- Aktivitelerden uzaklaştırır.
- Hareketsizliğe ve tembelliğe neden olur.
- Sıkılma, isteksizlik, sinirlilik, hali görülür.
- Hareketsiz duruş, kalp hastalığı, şeker, kireçlenme gibi sağlık sorunlarına davetiye çıkarır.
- Analitik düşünme, okuma ve dil gelişimi için gerekli olan beynin sol yarısının uyarılması azalır.
- Ekran başında sağlıksız beslenme alışkanlığı, obeziteye yol açar.
- Aile içerisindeki iletişim azalır.
- Arkadaşlarıyla bir etkinliğe katılmak yerine televizyon izlemeyi tercih eden kişilerin sosyal hayatı körelir.
- İzlenen programlar genellikle beyni pasif hâle getirdiği için, kişilerde algılama bozukluğu, dikkat eksikliği ve donuklaşma etkileri görülür.
Televizyon Bağımlılığın Çocuklara Zararları
- Çocukların sosyal yönleri gelişemez.
- Düşünme becerisinde gerileme görülür.
- Sosyalleşmenin engellenmesine ve bireyselliğin pekişmesine neden olur.
- Şiddet eğilimi, uykusuzluk, sorumsuzluk ve davranış bozukluğu sorunları görülür.
- Televizyon karşısında geçen vakit arttıkça ders çalışma ve kitap okuma oranı azalır.
- Günde 4 saatten fazla televizyon izleyen çocuklarda obezite görülme oranı daha yüksektir.
- TV’de gördükleri olayları gerçek zannederek uygulamaya kalkışabilir.
- TV’de gördükleri karakterleri rol model alabilir, kötü alışkanlıklara özenebilir.
- 2 – 7 yaş arası çocukların fazla televizyon izlemesi dil gelişimini olumsuz etkiler.
- Dikkat süresinde kısalmaya neden olur.
- Televizyon bağımlısı çocuklarda erken ya da geç ergenlik görülebilir.
- 2 yaşından önce televizyon izlenmesi çocukların zihinsel gelişimini etkiler.
- Reklamlar vb. içerikler çocukların bilinçaltına yerleşerek olumsuz etkiler.
- Reklamlar vb. içerikler çocuklarda öfke, korku ve kaygıya neden olur.
Yetişkinlerde Televizyon Bağımlılığına Karşı Hangi Önlemleri Alabiliriz.
- Televizyonu kapatın ve en az bir hafta kullanmayın.
- En sevdiğiniz televizyon programlarının bir listesini hazırlayın. İzlediğiniz program bittiğinde televizyonu kapatın.
- Günde bir saatten fazla televizyon izlemenize izin vermeyecek şekilde bir televizyon izleme çizelgesi hazırlayın.
- Televizyon karşısında asla bir şeyler yemeyin.
- Televizyonu tüm gün açık tutmayın
- Akşam yemeklerinde televizyonunuzu kapatarak ailece etkileşim halinde olacağınız bir sürece dönüştürün.
- Uyumadan en az 1 saat önce televizyon izlemeyi bırakın.
- Televizyon merkezli ev düzeni kurmayın. Televizyonunuz ortak kullanım alanında olabilir.
- Toplumdan uzak bir kişi olmaktan kaçının.
- Sosyal çevrenizle diyaloğunuzu ve etkileşiminizi üst seviyeye çıkarmaya çalışın.
Televizyon izlemek yerine kendinize başka alternatifler seçebilirsiniz.
- Doğa yürüyüşleri ve spor yapabilirsiniz.
- Zamanınızı değerlendirmek için hobiler edinebilirsiniz.
- Sanatsal veya kültürel uğraşlar edinebilirsiniz.
- Sosyal beceriler geliştirebilir, ilgi alanına uygun sosyal gruplara katılabilirsiniz.
- Bir bitki ya da hayvanın bakımını üstlenebilirsiniz.
Çocuklarda Televizyon Bağımlılığına Karşı Hangi Önlemleri Alabiliriz
- Çocuklarda televizyon bağımlılığına karşı nasıl önlemler alabilirsiniz.
- Çocuğunuzun sizi örnek alacağı unutmamalı ve televizyon izlerken daha dikkatli olmalısınız.
- Çocuğunuzun uyuduğu odada televizyon bulundurmamalısınız.
- Çocuğunuzun televizyon izleme ve süre çizelgesi hazırlamalısınız.
- Çocuğunuzun izleyeceği programı, önceden incelemelisiniz.
- Çocuğunuzun arkadaşlarıyla bir araya gelmesi desteklemelisiniz.