Bilgisayar, telefon, konsol vb. gibi elektronik cihazlar ile oynadığımız oyunlara dijital oyunlar diyoruz. Dijital oyunlar genelde insanların bir arayüz aracılığıyla etkileşime geçtikleri, tek başına, yapay zekaya karşı veya çoklu oyuncu birbirlerine karşı çevrimiçi veya çevrimdışı oynanabildikleri ve çoğunlukla içerisinde bolca tasarım öğeleri olan yazılımlardır. Dijital oyunlar ile aşırı ve kontrolsüz zaman geçirilmesine bağlı olarak, dijital oyun bağımlılığı ortaya çıkmaktadır.Dijital oyun bağımlılığı bir insanın fiziksel, ruhsal ve sosyal sorunlar yaşamasına neden olan bir tür bağımlılık olarak tanımlanmaktadır. Oyun bağımlılığı yetişkinler kadar çocuk yaştaki kullanıcılar içinde büyük bir risk taşımaktadır. Bu riske karşı ebeveynler tarafından mutlaka önlemler alınmalıdır. Günümüzde “Mavi Balina” gibi zararlı oyunlar birçok çocuğun hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Kişisel önlemlerin dışında, çevrimiçi oyun ve online kumar bağımlılığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2018 yılında bir ruh sağlığı problemi olarak kabul edilmiştir. DSÖ üye ülkelerden bu hastalığa karşı önleme çalışmalarını 5 yıl içinde organize etmelerini istemiştir. 2023'e kadar birçok ülkenin çevrimiçi oyun bağımlılığı önleme çalışmalarına yoğunluk göstermesi beklenmektedir.

 

Oyun ve E spor Ajansı Gaming in Turkey’in yayımladığı ‘Türkiye Oyun Sektörü 2021 Raporu’na göre Türkiye oyun pazarında bir önceki yıl 35 milyon olan mobil oyuncu sayısı 40 milyona yükselmiştir.Yine aynı rapora göre bilgisayar tabanlı oyun kullanıcısı sayısı 22 milyondan 24 milyona yükselmiştir. Ancak oyun oynamayı seven herkesin oyun bağımlısı olarak değerlendirilmemesi gerekiyor. Oyun bağımlısı olarak görülebilmesi için bu durumun sürekli olarak tekrarlanıyor olması gerekmektedir. Yeşilay’a göre; Oyun bağımlılığı “Son on iki ayda, oyunun diğer ilgi alanlarına ve günlük aktivitelere göre öncelikli hal alması, oyun oynama üzerinde kontrolün azalması ve olumsuz sonuçlarına rağmen oyunun devam etmesi” durumudur.

 

Peki bizler Dijital Oyun bağımlılığına karşı nasıl önlemler alabiliriz; Öncelikle belirtilerinden başlayabiliriz.

• Önceden sevilerek yapılan şeylere karşı ilgi kaybı.
• Oyun oynanmadığı zamanlarda da sadece oyunu düşünme.
• Oyun alışkanlıklarını kontrol etme sorunları
• Hayatınızın merkezine sadece oyunları koyma.
• Günlük yaşantınızda kötü anlar yaşadığınızda bu ortamdan kaçış olarak oyun oynamayı görme.
• Ne kadar uzun süre oyun oynarsa kendini o kadar iyi hissetme.
• Bir süre oyun oynanmadığında daha agresif olma ve içine kapanma.
• Oyunu azaltmak ya da bırakmak istediğinde başarısız olma ve oynamaya devam etme.
• Sosyal çevre ile daha az iletişim kurmaya başlama, onlarla görüşmek yerine oyun oynamayı tercih etme.
• Saatlerce oyun oynadığı halde her zaman çok az oyun oynadığını dile getirme,
• Oyun nedeni ile iş, eğitim ve ilişkilere dair önemli bir fırsatı ya da fırsatları kaybetme.
• Okulda ya da iş hayatınızda gösterdiğiniz performansta ciddi bir düşüş yaşama.
• Okuldan/işten ayrılma, eşinden ayrılma şeklinde kendini gösterir.
• Fiziksel (göz problemleri, aşırı kilo alma ya da kilo verme, uyku problemleri gibi), psikolojik (stres, kaygı, öfke gibi) ve sosyal (aile ve arkadaşlar ile ilişkiler) sorunlar yaşama ve buna rağmen oyun oynamaya devam etme.

 

Daha öncede bahsettiğimiz gibi kişilerin oyun bağımlısı olarak görülebilmesi için bu durumun sürekli olarak tekrarlanıyor olması gerekmektedir. 

• Hayatının merkezine oyunları koyuyorsa,
• Okul ve ders başarısında gözle görülür bir düşüş başladıysa,
• Oyun oynayamadığında yoksunluk işaretleri gösteriyor, agresifleşiyor ya da içine kapanıyorsa,
• Ne kadar uzun süre oyun oynarsa, o kadar daha iyi hissettiğini söylüyor ya da hareketleri ile ifade ediyorsa,
• Dijital oyunlarla daha az zaman geçireceğini söylüyor ve bunu istiyor ama bu konuda başarısız oluyorsa,
• Önceleri severek ve isteyerek yaptığı aktiviteleri yapmak istemeyerek, bunun yerine oyun oynamayı tercih ediyorsa,
• Okulda arkadaşları ya da aile üyeleri ile daha az iletişim kuruyor ve sorun yaratıyorsa,
• Ne kadar oyun oynarsa oynasın, hep çok az oynadığına dair yalan söylüyorsa,
• Kendini kötü hissettiği her an oyun oynamayı bir kaçış yolu olarak görüyorsa,
• Sosyal çevresini önemsemeyerek, arkadaşları ile görüşmek yerine oyunlara yöneliyorsa,
• Oyun oynarken daha önce olmadığı kadar mutlu, enerjik ve coşkulu oluyorsa

• Kişilik gelişiminde ortaya çıkan olumsuzluklar,
• Sosyal çevresini yitirmeye bağlı olarak yalnız kalma eğilimi,
• Sosyal ilişkilerde problemler, arkadaş ve ile üyelerine yabancılaşma,
• Duyarsızlık, kronik yorgunluk ve baş ağrıları,
• Şiddetli ve bazen kontrol edilemeyen saldırganlık ve sinirlilik hali.
• Korku, kaygı ve anksiyete hali görülmesi.
• Uyku bozuklukları, uyku eksikliği ve ani ruh hali değişiklikleri,
• Uzun süre hareketsiz oturmaktan dolayı fiziksel ağrılar,
• Bağırsak ve mide problemleri,
• Atlanan yemek öğünleri nedeniyle sağlıksız beslenmeye bağlı önemli oranda kilo alımı veya kilo kaybı.
• Ellerde ve bileklerde ağrı, uyuşma ve/veya his kaybı şeklinde kendini gösteren Karpal Tünel Sendromu,
• Uzun süre ekrana bakmaya bağlı yaşanan göz rahatsızlıkları,
• İş ve eğitim hayatında belirgin başarı kaybı,
• Fiziksel değişimler ve kişisel hijyen düzenini aksatmak ve bunu alışkanlık haline getirmek.

• Bilgisayarınızı ve diğer teknolojik aletlerinizi yatak odanızdan çıkarmalısınız.
• Yatmadan bir saat öncesine kadar oyun oynamamaya dikkat etmelisiniz.
• Güne oyun oynayarak başlamamalısınız.
• Oynamaktan vazgeçemediğiniz oyunları silerek, hayatınızdan çıkarmayı denemelisiniz.
• Haftalık bir çizelge hazırlayarak oyunlara ne kadar vakit geçireceğinizi kendiniz belirleyin ve bu süreyi aşmamayı alışkanlık haline getirmelisiniz. Bir ya da iki gün kendinize oyun oynamadığınız günler belirlemelisiniz.
• Oyun başında geçireceğiniz süreyi belirleyemiyorsanız oyun oynamanızı engelleyecek uygulamaları kullanabilirsiniz.
• Oyuna başlamadan önce yapmanız gereken işleri bitirip kafanız rahatken oynamalısınız.
• Kendinize hedefler koyarak bu hedefleri tamamladığınızda oyunu kendinize bu noktada bir ödül olarak sunabilirsiniz.
• Dijital oyun başındayken kesinlikle yemek yememelisiniz.

 

Oyun bağımlılığı ileri seviyede olmayan kişiler için bazı önlemlerle bu hastalığın önüne geçmek mümkündür. Eğer bağımlılık ileri seviyelere ulaşmış ise mutlaka profesyonel bir destek alınması gerekmektedir.

• Doğa yürüyüşleri ve spor yapabilirsiniz.
• Zamanınızı değerlendirmek için hobiler edinebilirsiniz.
• Sanatsal veya kültürel uğraşlar edinebilirsiniz.
• Sosyal beceriler geliştirebilir, ilgi alanına uygun sosyal gruplara katılabilirsiniz.
• Bir bitki ya da hayvanın bakımını üstlenebilirsiniz.

• Koşullu mesajlar vermeden çocuklara saygı ve sevgi göstermelisiniz.
• Çocuğunuzun sizi örnek alacağı unutmamalı ve oyun oynarken daha dikkatli olmalısınız.
• 6 yaşından küçük çocuğunuzu dijital oyunlar ile hiç temas ettirmemelisiniz
• Çocuğunuzun uyuduğu odada bilgisayar, telefon, konsol vb. dijital araçlar bulundurmamalısınız.
• Çocuğunuzun oyun oynaması için süre çizelgesi hazırlamalısınız.
• Çocuğunuzun oynayacağı oyunu önceden incelemelisiniz.
• Çocuğunuzu eğitsel ve faydalı oyunlara yönlendirerek eğlenmesini sağlarken, aynı zamanda zihinsel becerilerinin de gelişmesine destek olabilirsiniz.
• Çocuğunuzun arkadaşlarıyla bir araya gelmesi desteklemelisiniz.
• Dijital oyunları çocuğunuzu oyalama aracı olarak kullanmamalısınız.
• Çocuğunuzu bir spor ya da sanat dalı ile uğraşması, hobi edinmesi teşvik etmelisiniz.
• Çocuklara dijital oyun oynarken yemek yedirmemelisiniz.
• Çocuğunuzla oyunlar oynayarak, etkinlikler düzenleyerek nitelikli zaman geçirmelisiniz.
• Çocukların yaşına uygun, ev içerisinde yapabileceği sorumluluklar vermelisiniz.